Εκδόσεις: Μετρονόμος (2010)
Παραγωγή: Marco Zappa
Μουσική – στίχοι: Γιώργος Σταυρακάκης
Ενορχήστρωση: Marco Zappa

Σ’ ένα βροχερό και ομιχλώδες τοπίο στο Νότο της Ελβετίας, ηχογραφήθηκαν τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2010 οι «Χάρτινες Πόλεις». Από την πρώτη στιγμή που έφτασα στην Sementina είχα έναν έντονο προβληματισμό για το πώς θα μπορέσω να μεταφέρω στον παραγωγό μου Marco Zappa την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ήθελα να κινηθούν τα τραγούδια, αφού εκείνος θα αναλάμβανε κατά κύριο λόγο τις ενορχηστρώσεις.

Δύσκολο πράγμα όταν σμίγουν δύο διαφορετικοί κόσμοι, δυο διαφορετικές σχολές τραγουδοποιίας, με διαφορετική θεματολογία, αλλά και με διαφορετική αντίληψη για το πώς ενορχηστρώνεται ένα «σύγχρονο» τραγούδι. Πριν ξεκινήσουμε λοιπόν να «χτίζουμε» αυτά τα τραγούδια άρχισα να μιλάω στον Marco για το καθένα χωριστά. Να μεταφράζω τους στίχους, αλλά και να αναφέρω τους λόγους για τους οποίους γράφτηκε, πράγμα το οποίο δεν συνηθίζω να κάνω γιατί πίστευα και πιστεύω ότι αυτή η τακτική απομυθοποιεί και αποδυναμώνει την γοητεία που ασκεί το τραγούδι. Ήταν όμως πιστεύω ο μοναδικός τρόπος για να έρθει ο Marco πιο κοντά στη σκέψη μου και τη γραφή μου. Έτσι, σιγά σιγά, μέρα με τη μέρα, όλο και λιγότερο μας απασχολούσαν σκέψεις όπως ποια όργανα θα ακολουθούσαν τις μελωδικές γραμμές ή σε ποιους ρυθμούς θα χόρευαν τα στιχάκια. Το ζητούμενο ήταν ένα. η ατμόσφαιρα.

Έτσι κατά κάποιο τρόπο τα τραγούδια μάς οδήγησαν από μόνα τους στις γειτονιές που ήθελαν να κατοικήσουν και ο Marco δεν τους στέρησε με ενορχηστρωτικές ακροβασίες αυτή την πορεία. Τα κατάφερε μια χαρά. Τραγούδια όπως ο «Δεκέμβρης», «Ένας ψίθυρος για τον Αλέξανδρο», «Χάρτινες Πόλεις», έχουν αποκτήσει πιστεύω εκείνη την ατμόσφαιρα που τους πρέπει. Ο Τζακ Ο’ Χάρα, ένα παλιό τραγούδι του Γιώργου Ζαμπέτα και του Θεοδόση Άθα, το μοναδικό «μαύρο» τραγούδι που έγραψε ο μεγάλος λαϊκός συνθέτης, το κουβαλούσα χρόνια μέσα μου σαν ένα βαρύ μακρόσυρτο μπλουζ. Έτσι κι έγινε. Το via del campo του Fabrizio de André περίπου στην ίδια λογική με την εκτέλεση του μεγάλου Ιταλού τραγουδοποιού και σε μια εντελώς ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά.

Κάπως έτσι ηχογραφήθηκαν οι «Χάρτινες Πόλεις» σε 25 μέρες καθημερινής δουλειάς και με δύο διαλείμματα. Το ένα στην ταβέρνα του Lele και το άλλο στο ηλιόλουστο την ημέρα που το επισκεφτήκαμε, Locarno.

Σ’ αυτό το σύντομο χρονικό της ηχογράφησης υπήρξαν εξίσου σημαντικά πράγματα για μένα, πέρα απ’ τα τραγούδια και τις μουσικές, όπως η αποκατάσταση της σχέσης μου με τις γάτες, αλλά και η θεαματική μείωση του τσιγάρου. Αν μπορούσα ας έκανα κι αλλιώς! Από τη μία ο Frits που νιαουρίζοντας συνεχώς με εκμεταλλεύτηκε ως αδαή και φιλοξενούμενο, σχεδόν ζητιανεύοντας, καταναλώνοντας υπέρογκες ποσότητες φαγητού και από την άλλη οι ευγενικοί αλλά αυστηροί και άκαμπτοι οικοδεσπότες, που δεν τους ένοιαξε ούτε στιγμή αν θα πέθαινα σαν τον Τζακ Ο’ Χάρα απ’ το κρύο καπνίζοντας στον κήπο.

Marco, Renata, Mattia, Danilo, Giorgio, Noella, Δημήτρη, σας ευχαριστώ από καρδιάς.

Εις το επανειδείν…
Γ.Σ.

Περιέχει τα τραγούδια:

1. Χάρτινες πόλεις
2. Πικρό χαμόγελο
3. Μια στιγμή
4. Η via del campo
5. Δεκέμβρης
6. Ένας ψίθυρος για τον Αλέξανδρο
7. Το βαλς του ρακοσυλλέκτη
8. Ο Τζακ Ο’ Χάρα
9. Δεν είσαι πια εδώ

Playlist

---

Άκουσαν… έγραψαν!

Θυμάμαι πριν ενάμισυ χρόνο εκείνο το εκνευριστικά ζεστό απόγευμα του Ιούνη στα Εξάρχεια, καθόμασταν με το Γιώργο Σταυρακάκη και μιλούσαμε για ραδιόφωνο, περιοδικά, δισκογραφικές εταιρείες, κάναμε συγκρίσεις του τότε και του τώρα. Πέρασαν κάπου δυο ώρες και ούτε που το κατάλαβα και λίγο πριν χωρίσουμε τον ρώτησα πότε υπολόγιζε να ξαναβγάλει άλμπουμ. Μου απάντησε ότι το επεξεργαζόταν στο μυαλό του μια και ήθελε να το κάνει λίγο πιο “μινιμαλιστικό” από το προηγούμενο.
Όταν έχεις λατρέψει ένα άλμπουμ σαν το CAROUSEL(το προηγούμενο άλμπουμ του Σταυρακάκη) έχεις πάντα την περιέργεια που έχει ο άρρωστος μουσικόφιλος για το επόμενο βήμα του καλλιτέχνη. Οι συγκρίσεις αναπόφευκτες εκτός αν…εκτός αν το ύφος διαφέρει.

Δε ξέρω αν τελικά οι ΧΑΡΤΙΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ είναι το μινιμαλιστικό άλμπουμ που είχε στο μυαλό του ο Γιώργος, το σίγουρο είναι πως σε αυτούς τους απελπιστικά φτωχούς καιρούς για το ελληνικό τραγούδι ή αν θέλετε για την ελληνική δισκογραφία (γελάστε ελεύθερα εδώ) υπάρχουν ακόμα τραγουδοποιοί με όραμα, υπάρχουν κάποιοι “κολλημένοι” που δε το βάζουν κάτω, θα το δώσουν το ρημάδι το φιλί της ζωής γιατί πολύ απλά γι’ αυτούς η μουσική βρίσκει το δρόμο της, είτε μέσω συναυλιών, είτε μέσω του “τρισκατάρατου” διαδικτύου.
Οι ΧΑΡΤΙΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ κυκλοφόρησαν λίγο πριν μας αφήσει το 2010 και χαιρέτησαν άλλη μια τραγική για την ελληνική μουσική χρονιά με τον καλύτερο τρόπο. Το μεγάλο όπλο του Γιώργου είναι ο λόγος του, ποιητής βλέπετε, έχει εκδόσει μάλιστα και συλλογές, ξέρει καλά τη σημασία του στίχου για το τραγούδι. Οι στίχοι του στέκονται μια χαρά και μόνοι τους, μπορεις να τους διαβάσεις στο εσώφυλλο του άλμπουμ χωρίς να ακούς τα τραγούδια και θα καταλάβεις αμέσως πως έχεις να κάνεις με άλλη μια από τις συλλογές του.

Όσο για τη μουσική, λατρεύει τον Leonard Cohen και πολλά folk rock συγκροτήματα κυρίως των τελών της δεκαετίας του 60 και των αρχών αυτής του 70.Στο χώρο της μπαλλάντας κινείται δηλαδή. Αναμάσημα ήχου? Καθόλου! Μια ενορχήστρωση υπέροχη πλουτίζει τα τραγούδια και τα απογειώνει όπως τους αρμόζει.
Το βιολοντσέλο στις ΧΑΡΤΙΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ θυμίζει τους KANSAS του DUST IN THE WIND ή όποιο άλλο άξιο τέκνο της βρετανικής κυρίως φολκ ψυχεδέλειας. Η εθιστική μεσογειακή bossa nova του ΠΙΚΡΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ με ένα ακορντεόν να της δίνει Αργεντίνικο χρώμα.

“Ποιο ταξίδι, ποιο λιμάνι
ξεκλειδώνουν τη χαρά”

Από τα πιο “κινηματογραφικά” τραγούδια του Σταυρακάκη.
Ακολουθεί το υπέροχο και Κατσιμιχαίικης μουσικής φιλοσοφίας ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ, τραγούδι γεμάτο ευαισθησία με το φλάουτο αχώριστο φίλο.
Όσο για τη διασκευή του τραγουδιού του Fabrizio De Andre H VIA DEL CAMPO μια παρέα από ξεχασμένους ήρωες των Αδελφών Ταβιάνι χορεύουν σε άδειους υγρούς δρόμους λυπημένοι μεν αλλά με το φως της ελπίδας στα μάτια. Οι στίχοι του Γιώργου τημ μετετρεψαν όπως πολύ σωστά παρατήρησε μια πολύ καλή φίλη σε VIA POEZIA.
Εκείνη η κουβέντα που ανέφερα στην αρχή δεν θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει και τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008 και τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Ο Γιώργος άρχισε να μου εξηγεί το γιατί ίσως να μην έχουν χαθεί όλα και στο βάθος να υπάρχει φως. Πεπεισμένος ότι τα πράγματα θα αρχίζουν να αλλάζουν αλλά πιθανότατα να μη το δούμε σύντομα.

Ένας καλλιτέχνης λοιπόν με ευαισθησία και με δυνατές κοινωνικές κεραίες είναι αδύνατο να αφήσει την τέχνη του ανεπηρέαστη και αμέτοχη απ’ όλα εκείνα τα γεγονότα και τις όποιες επιπτώσεις τους. Ο ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ είναι αυτό που λέμε ένα κοινωνικο-πολιτικό τραγούδι, μια μπαλλάντα χαστούκι στα μούτρα οποιουδήποτε “μορφωμένου” με τηλεοπτικά παράθυρα ή οποιουδήποτε παραιτημένου που “ξεφεύγει” από “προβλήματα” με αποχαυνωτικά ριάλιτυ και ισοπεδωτικούς ευαγγελιστές μιας δουλοπρεπούς ανοησίας.
Πολιτικό τραγούδι, τραγούδι κοινωνικής διαμαρτυρίας πάντα θα υπάρχει, πάντα θα υπάρχουν μηνύματα απλά χρειάζεται να είναι κάποιος εκεί για να τα πάρει. Ούτε λαϊκισμοί ούτε ηθικολογίες της πλάκας ούτε ψευτοεμβατήρια, απλές αλήθειες σε ένα βαλσάκι με ηχητικά ντοκουμέντα από εκείνες τις μέρες… ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του είδους που άκουσα τα τελευταία χρόνια. Η ποίηση και η μουσική στην υπηρεσία της κοινωνικής συνείδησης.

Τελικά ίσως το ΕΝΑΣ ΨΙΘΥΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ να είναι όντως μινιμαλιστικού ύφους και νομίζω πως μια φωνή σαν αυτή της Αρλέτας θα του πήγαινε θαυμάσια.
Να φταίει άραγε η παρέα και η συνεργασία με τον Marco Zappa? ΤΟ ΒΑΛΣ ΤΟΥ ΡΑΚΟΣΥΛΛΕΚΤΗ μου ξαναφέρνει στο μυαλό γλυκόπικρα πλάνα από παλιές ιταλικές ταινίες που πήγαν το σινεμά κάποια βηματάκια μπροστά, η λογοτεχνία στην εικόνα κι εσύ να σηκώνεις το άσπρο πανί της θερινής αίθουσας για να σαλπάρεις με το δικό σου ιστιοφόρο. Βίρα τις άγκυρες ρακοσυλλέκτες αναμνήσεων και όμορφων στιγμών…φύγαμε!!!!

Συχνά το πίστευα και μάλιστα θυμάμαι κι έναν άλλο φίλο, τον Δημήτρη Σταρόβα, να συμφωνεί μαζί μου πως ο Ζαμπέτας ήταν και ροκ συνθέτης. Μάλιστα μου έλεγε πως ένας γνήσιος ροκ καλλιτέχνης θα μπορούσε να νοιώσει και να διασκευάσει Ζαμπέτα.
Δε ξέρω πόσο ροκ είναι ο Σταυρακάκης αλλά η μπλουζ διασκευή στο Ο ΤΖΑΚ Ο’ ΧΑΡΑ του μεγάλου μας συνθέτη σε στίχους του Θεοδόση Άθα είναι απλά ανατριχιαστική. Βγαλμένο κατευθείαν από το Δέλτα του Μισισιπι ή τους βάλτους του νότου το τραγούδι γίνεται αγνώριστο. Ο ορισμός της “διασκευής – σεβασμού”. Δεν μιμείται ο Σταυρακάκης και πολύ σωστά έπραξε, έδειξε απλά πόσο μπλουζ καρδιά είχαν κάποια τραγούδια του Ζαμπέτα… ένα ποτηράκι δυνατό ουίσκυ θα το πιεις ακούγοντάς το και θα χύσεις και λίγο στο πάτωμα για να συγχωρεθεί η ψυχούλα του Τζακ.

Φτώχεια λοιπόν στην ελληνική δισκογραφία. Λίγες οι καλές δουλειές αλλά οι ΧΑΡΤΙΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ασχέτως “αντιπάλου” παραμένουν κατά τη γνώμη μου ένα υπέροχο άλμπουμ συγκρίνοντάς το και με πολύ παλαιότερες κυκλοφορίες. Κάντε ένα πείραμα όταν έχετε χρόνο. Ακούστε κάποιους αγαπημένους σας ελληνικούς δίσκους από το 1985 και μετά κι ύστερα ακούστε το νέο άλμπουμ του Σταυρακάκη, τότε θα δείτε τι εννοώ.
Μπορεί ίσως να πιστέψεις Επισκέπτη μου ότι γράφω όλα αυτά γιατί γνωρίζω τον Γιώργο Σταυρακάκη, μόνο που πρώτα γνώρισα το έργο του και μετά τον ίδιο και το έργο του ήταν η αφορμή.
Είμαι σίγουρος πάντως ότι ο Γιώργος Ζαμπέτας αν ακούει από κάπου ψηλά τη διασκευή του τραγουδιού του θα χαμογελάει πονηρά, επιδοκιμαστικά κι αρπάζοντας το μπουζούκι του θα φωνάξει:

“Γεια σου Γεώργιε Σταυρακάκη με τα μπλουζ σου και με τις διασκευάααρες σουουου ααααλαααα”

Καλές Ακροάσεις.

Moodytimes
Ιανουάριος 2011)

Υ.Γ. Εξαιρετική δουλειά σε εξώφυλλο και εσώφυλλο. Είπαμε κάποιοι έχουν ακόμα όραμα.